Üsküdar III. Ahmet Çeşmesi
Üsküdar İskele meydanının ortasında
bulunan bu çeşme Ahmed III tarafından anası Gülnûş Emetullah Valide Sultanı
hayır ile yadettirmek maksadıyla yaptırılmıştır.
Bu meydan çeşmesi dörtyüzlü olup esas kitlesi altta köşeleri kesik bir kare ile başlayıp yukarıda köşe sarkamları ile tam dört köşeye geçmektedir. 7.80+7.80m genişliğinde birer pahteşkil edilmiş kenarlar ortalarda 5.70m’ye inmiştir. Taştan kitlesinin üzerinde dört yüzlü geniş saçaklı ahşap bir çatı bulunmaktadır.
Yapının üç yüzü ortalarında sivri kemerli birer çeşme ve yalaktan oluştuğu halde deniz tarafındaki esas cephede çeşmeden başak iki yanında birer hücre bulunmaktadır. Bu çeşmeler su doldurmağa mahsus iken köşe pah cephelerine su içmek için çıkıntılı yakalı sebil muslukları konmuştur. Köşeler sekiz tane cm. kutrunda burmalı ince sütunlarla bağlanmıştır. Bunların knide ve başlıkları tablarlar, silmeler ve birer sıra narin stalâktitten oluşmuştur.
Üstlerinde ince uzun, dilim dilim birer külah vardır. Kesik kareden tam dört köşeye geçiş burma zarif sütuncukların üst seviyesine yakın başlayan iri dilimli birer sarkı ile temin edilmiştir. Bunun üzerinde de iki sıra stalâktit geçişi tamamlamaktadır. Bu köşe sarkmaları yanlarındaki ince burma sütuncuklara ve başlıklarına nisbetle biraz ağır düşmektedir. Kesik ve tam kısımların yükseklik nisbetleri yaklaşık olarak bire ikidir. Bu çeşmede süslemeler oldukça zengindir. Yan ve arka cephelerde sivri kemer aynalarında ve kemer ayaklarını teşkil eden sövelerin etrafında rumî ve floral oymalar ve asıl musluk aynasının üstünde kemer özengisinde bir stalâktit sırası olup oymalarla köşe sütunları arası düz kaplama mermerdir. Bu taşlarda ölçü gözetilmeyip serbestçe işlenmiştir.
Deniz tarafındaki esas cephede ise çeşme söveleri kenarlarından başka yanlarında ve kemer alınlıklarında da rumî oymalar dolaştırılmıştır. Köşelerde sebil musluklarının aynaları şemseli ve dört taraf rumî oymalıdır. Yalaklar yekpare mermerden oyma dilimli zarif birer sarkı ile son bulur. Gerek bu yalaklardaki küçük gerek sekizden dörde geçişi temin eden büyük şarkılar rumî oymalı sivri birer tabloda sönerek nihayetlenir. Üç cephede kitabeler rumÎ oymalı pervazlar arasına yerleştirilmiş esas cephedeki kitabe ise boydan boya tek satır halinde uzatılmıştır. Bu tarih kitabesinin de dört yanı rumîlerle süslüdür. Oyma ahşap repvazının altında da bir stalâktitli koltuk silmesi vardır. Yalaklar bütün çeşmelerde olduğu gibi mermerden yapılmıştır. İnşaatta beyaz mermerden başka taş kullanılmamıştır.
Çeşme 1932-33 yıllarında tamir edilirken eski resimlerde görülen kubbemsi üst fener çatı yeniden yapılmıştır. Bu fener kısmı bahsi geçen bu tamir sırasında yenilenmiştir. Bir de oyma geniş pervazı vardır. Fakat bunun ilk yapıldığı zamandaki şekline ne derece uygun olduğunu kestirmek mümkün değildir. Çeşme eski resimlerde de görüldüğü gibi deniz seviyesinden pek az yüksekte ike sonar rıhtım yapılması sebebiyle meydan zemininin yükseltilmesi neticesi olarak çukurda kalmış ve eski görünüşünü kaybetmiştir.
1955 yılında Sular İdaresi tarafından çeşme 1.45m yükseltilmiş ve eski görüşünü kazanmıştır. Bu arada evvelce mevcut bulunmayan mermerden bir seki ve iki basamaklı bir merdiven çeşmeyi çepe çevre saracak şekilde inşa edilmiş, bundan başka zamanla harap olan ve öteden beri kırık bulunan bir çok taş, sütunçe parçaları ve külâhları mevcutlarına aynen benzetilmek suretiyle yeniden yontturulup yerlerine konulmuştur. Kitabeleri: Çeşmenin Kuzey, Doğu ve Gğney cephelerinde ayna taşını kucaklayan kemerlerin yukarısında onsekizer mısralık birer kitabe bulunmaktadır. Her üç kitabe de üçer mısradan altışar altışar satır halinde tertip edilmiştir. Bu kitabelerden Kuzeye ( Boğaza) bakan cephedeki Nedim’e, Doğuya (camie) bakan cephedeki Rahmiye. Güneye ( Balaban İskelesine) bakan cephedeki ise Şakir’e aittir.
Bilgi Yazısının Kaynağı; Su Vakfı web sitesi
Resimi kendi elceğizimle çektim
Bu meydan çeşmesi dörtyüzlü olup esas kitlesi altta köşeleri kesik bir kare ile başlayıp yukarıda köşe sarkamları ile tam dört köşeye geçmektedir. 7.80+7.80m genişliğinde birer pahteşkil edilmiş kenarlar ortalarda 5.70m’ye inmiştir. Taştan kitlesinin üzerinde dört yüzlü geniş saçaklı ahşap bir çatı bulunmaktadır.
Yapının üç yüzü ortalarında sivri kemerli birer çeşme ve yalaktan oluştuğu halde deniz tarafındaki esas cephede çeşmeden başak iki yanında birer hücre bulunmaktadır. Bu çeşmeler su doldurmağa mahsus iken köşe pah cephelerine su içmek için çıkıntılı yakalı sebil muslukları konmuştur. Köşeler sekiz tane cm. kutrunda burmalı ince sütunlarla bağlanmıştır. Bunların knide ve başlıkları tablarlar, silmeler ve birer sıra narin stalâktitten oluşmuştur.
Üstlerinde ince uzun, dilim dilim birer külah vardır. Kesik kareden tam dört köşeye geçiş burma zarif sütuncukların üst seviyesine yakın başlayan iri dilimli birer sarkı ile temin edilmiştir. Bunun üzerinde de iki sıra stalâktit geçişi tamamlamaktadır. Bu köşe sarkmaları yanlarındaki ince burma sütuncuklara ve başlıklarına nisbetle biraz ağır düşmektedir. Kesik ve tam kısımların yükseklik nisbetleri yaklaşık olarak bire ikidir. Bu çeşmede süslemeler oldukça zengindir. Yan ve arka cephelerde sivri kemer aynalarında ve kemer ayaklarını teşkil eden sövelerin etrafında rumî ve floral oymalar ve asıl musluk aynasının üstünde kemer özengisinde bir stalâktit sırası olup oymalarla köşe sütunları arası düz kaplama mermerdir. Bu taşlarda ölçü gözetilmeyip serbestçe işlenmiştir.
Deniz tarafındaki esas cephede ise çeşme söveleri kenarlarından başka yanlarında ve kemer alınlıklarında da rumî oymalar dolaştırılmıştır. Köşelerde sebil musluklarının aynaları şemseli ve dört taraf rumî oymalıdır. Yalaklar yekpare mermerden oyma dilimli zarif birer sarkı ile son bulur. Gerek bu yalaklardaki küçük gerek sekizden dörde geçişi temin eden büyük şarkılar rumî oymalı sivri birer tabloda sönerek nihayetlenir. Üç cephede kitabeler rumÎ oymalı pervazlar arasına yerleştirilmiş esas cephedeki kitabe ise boydan boya tek satır halinde uzatılmıştır. Bu tarih kitabesinin de dört yanı rumîlerle süslüdür. Oyma ahşap repvazının altında da bir stalâktitli koltuk silmesi vardır. Yalaklar bütün çeşmelerde olduğu gibi mermerden yapılmıştır. İnşaatta beyaz mermerden başka taş kullanılmamıştır.
Çeşme 1932-33 yıllarında tamir edilirken eski resimlerde görülen kubbemsi üst fener çatı yeniden yapılmıştır. Bu fener kısmı bahsi geçen bu tamir sırasında yenilenmiştir. Bir de oyma geniş pervazı vardır. Fakat bunun ilk yapıldığı zamandaki şekline ne derece uygun olduğunu kestirmek mümkün değildir. Çeşme eski resimlerde de görüldüğü gibi deniz seviyesinden pek az yüksekte ike sonar rıhtım yapılması sebebiyle meydan zemininin yükseltilmesi neticesi olarak çukurda kalmış ve eski görünüşünü kaybetmiştir.
1955 yılında Sular İdaresi tarafından çeşme 1.45m yükseltilmiş ve eski görüşünü kazanmıştır. Bu arada evvelce mevcut bulunmayan mermerden bir seki ve iki basamaklı bir merdiven çeşmeyi çepe çevre saracak şekilde inşa edilmiş, bundan başka zamanla harap olan ve öteden beri kırık bulunan bir çok taş, sütunçe parçaları ve külâhları mevcutlarına aynen benzetilmek suretiyle yeniden yontturulup yerlerine konulmuştur. Kitabeleri: Çeşmenin Kuzey, Doğu ve Gğney cephelerinde ayna taşını kucaklayan kemerlerin yukarısında onsekizer mısralık birer kitabe bulunmaktadır. Her üç kitabe de üçer mısradan altışar altışar satır halinde tertip edilmiştir. Bu kitabelerden Kuzeye ( Boğaza) bakan cephedeki Nedim’e, Doğuya (camie) bakan cephedeki Rahmiye. Güneye ( Balaban İskelesine) bakan cephedeki ise Şakir’e aittir.
Bilgi Yazısının Kaynağı; Su Vakfı web sitesi
Resimi kendi elceğizimle çektim
Yorumlar
Yorum Gönder